“Boven mijn hoofd was het oorlog,” zegt Natalya (7) uit Oekraïne

Van kleuterschool naar ijskoude kelder

Een paar uur eerder, vóór het slapengaan, had Natalya nog tegen haar moeder gezegd dat ze niet kon wachten om naar de kleuterschool te gaan. "Maar dat was vóór de oorlog," zegt Natalya stilletjes. "Daarna werd alles anders." Eenmaal in de schuilkelder drukt Natalya's moeder haar in pyjama's bibberende dochters dicht zich aan. Ze horen de explosies boven hen.

Het geweld kwam steeds dichterbij

"Iedereen dacht dat het geweld morgen afgelopen zou zijn. Maar toen kwamen de beschietingen. Binnen een uur of twee was het leger zo'n vier kilometer bij ons vandaan. Een grote brug vlakbij ons huis werd opgeblazen door het Oekraïense leger om ze tegen te houden." Natalya's moeder vervolgt: "Toen gevechtsvliegtuigen werden ingezet, durfden we de kelder nauwelijks meer uit. We hadden geen elektriciteit of verwarming. In de vrieskou en angst wachtten we, soms wel met z'n twintigen, dagenlang, tot we er even uit konden. Op het laatst hadden we bijna geen eten meer."

Vluchten langs de frontlinie

Na een paar weken oorlog merkt haar moeder dat Natalya koorts heeft. "Ik trilde maar ik had het niet koud. Ik was ziek maar er was geen dokter," zegt Natalya. Haar moeder vertelt: "De medicijnen die ik had waren niet genoeg. Ze werd niet beter. Dat was de laatste druppel: we moesten vluchten. Er was in de wijde omtrek geen voedsel en medicijnen te vinden. En omdat wij aan de frontlinie van de oorlog zaten, kon niemand ons helpen - behalve met vluchten," vertelt ze.

Een angstaanjagende tocht

Het gezin moest eerst door de stad heen om te kunnen ontsnappen. "Langs de explosies. Ik heb de hele rit gehuild," zegt Natalya's moeder. "We dachten dat we dood zouden gaan." Na een paar angstige dagen weet het gezin de stad te ontvluchten. "Maar nergens waren medicijnen voor Natalya. Ze werd steeds zieker. In Kyiv vertelden de dokters ons dat Natalya een nierprobleem had en dat haar situatie kritiek was. In een paar maanden tijd werd Natalya tien jaar ouder. We werden steeds banger. Ze was in levensgevaar, omdat we haar zo lang niet konden laten behandelen."

Een jaar later kwam het besef

Natalya heeft haar ziekte gelukkig overleefd. Het gezin is inmiddels weer thuis en probeert het leven weer op te pakken, zo goed en kwaad als het kan. "Maar de dreiging blijft - wij zijn bang. Natalya is bang voor de oorlog, bang om weer zo ziek te worden," vertelt haar moeder. Natalya's angst ontstond niet meteen. "Het duurde bijna een jaar voordat ze zich realiseerde wat er allemaal gebeurd was. Ze werd angstig, bang voor van alles, sliep slecht en had veel nachtmerries. Het is waarschijnlijk een posttraumatische reactie op de oorlog. Als ze angstig is probeer ik haar te kalmeren en zeg ik dat alles goed komt, of vertel ik een sprookje."

Omgaan met angst op onze veilig plek

Als Natalya de kans krijgt om weer naar school te gaan, durft ze in eerste instantie niet. Ze vertelt: "Toen ik weer terug naar school kon was ik eerst heel bang. Ik moest veel overgeven en was alles wat ik heb geleerd vergeten." Na schooltijd gaat Natalya nu sinds kort ook naar een veilige plek waar ze kan spelen, creatieve dingen doet en leert praten over haar gevoel. Ze komt er altijd blij van terug en vertelt: "De danslessen zijn mijn favoriet. En ik vind het leuk om te tekenen en om de juf te plagen."

Haar moeder voegt toe: "Kinderen hebben allereerst psychologische steun nodig, zodat ze zich veilig voelen en niet thuis in angst zitten. Ze hebben een veilige ruimte nodig waar ze naartoe kunnen gaan om te tekenen, te spelen, te lachen. Ik zie de positieve impact op Natalya. Ik ben zo opgelucht als ik haar weer zie lachen, tekenen, spelen. Dat voelt geweldig. Ik ben zo blij dat Natalya op de veilige plek terecht kan. Van de juf daar heeft ze een witte beer gekregen waar ze nu elke nacht mee slaapt."

Het leven oppakken

Zelf heeft Natalya's moeder ook psychologische hulp nodig, "want alle gebeurtenissen blijven in mijn hoofd zitten. Elk klein probleem wordt groot en eng in mijn hoofd. Op de veilige plek van War Child leer ik hoe ik mijzelf als ouder ook kan helpen." Ze vult aan: "Vergeten zullen wij de oorlog nooit, maar we zullen op de een of andere manier ons leven oppakken. De oorlog heeft Natalya's kindertijd gestolen. Samen met War Child doen we er alles aan om ervoor te zorgen dat de rest van Natalya's leven niet óók in het teken staat van oorlog."

Geef kinderen een veilige plek

Zelfs in dromenland is Natalya niet veilig: in conflictgebieden hebben nachtmerries het voor 't zeggen. Elke ochtend wordt Natalya - en miljoenen leeftijdsgenootjes in Oekraïne, Gaza en Soedan - wakker in de naarste droom denkbaar: oorlog.

Op onze veilige plekken in en rond conflictgebieden krijgen kinderen - vaak na lange tijd - weer les. Hier kunnen zij spelen met hun vrienden, meedoen met creatieve activiteiten en, als ze er klaar voor zijn, kunnen zij hun verhaal kwijt. Met psychologische sessies helpen wij kinderen in oorlog omgaan met angst, boosheid en verdriet. Zodat het geweld om hen heen zich niet in hun hoofd herhaalt. Opstaan zonder angst, daar heeft elk kind recht op. Help jij mee?

* De naam van Natalya is voor haar eigen veiligheid gefingeerd.