Hoe reageert een kinderbrein op oorlog?

Noodtoestand

Kenneth Miller, onze senior researcher en psycholoog, weet hoe moeilijk het is om vast te stellen hoe kinderen mentaal omgaan met hun ervaringen. "Het hangt af van wat er precies gebeurd is en of ze op emotionele en praktische steun kunnen rekenen. Ook heeft elk kind natuurlijk unieke kwetsbaarheden en krachten."

Wat we wel kunnen vaststellen is hoe het kinderbrein reageert op extreem stressvolle situaties. Als kinderen houvast van bijvoorbeeld ouders verliezen, of langdurig moeten vrezen voor hun eigen veiligheid of leven, kunnen hun hersenen overgaan tot een soort noodtoestand. Kenneth: “Het dreigingssysteem van de hersenen staat permanent aan en overstroomt het lichaam met stresshormonen. Voor de korte termijn is dat niet erg; dit systeem is juist geëvolueerd om je te helpen overleven bij gevaar.”

Toxische stress

Als de stressvolle situatie echter blijft aanhouden kan er schade ontstaan, aldus Kenneth: “Je emotionele en fysieke gezondheid gaan erop achteruit. Onder kinderen kan deze staat van langdurige dreiging leiden tot wat onderzoekers ‘toxische stress’ noemen. Lichaam en geest worden versleten, het immuunsysteem verzwakt en het kinderbrein kan schade oplopen.”

De angst verdoven

Deze hersenschade herkennen wij in het gedrag van kinderen. Zo krijgen ze nachtmerries, verliezen ze hun eetlust en gaan ze opeens weer in bed plassen. We zien dat kinderen zich opeens agressief gaan gedragen, of juist heel stil en teruggetrokken worden. "Ze proberen van alles om de angst te verdoven."

Veerkracht

Gelukkig hoeft deze schade niet permanent te zijn. "Niet alle kinderen die worden blootgesteld aan traumatische ervaringen ontwikkelen psychologische trauma’s, depressies of psychiatrische stoornissen. De chaos van oorlog is extreem stressvol voor een kind. Maar kinderen zijn veerkrachtiger dan je misschien zou denken.”

In onze programma's bouwen we aan deze veerkracht. We leren kinderen weer op zichzelf en hun omgeving te vertrouwen en versterken hun sociale vaardigheden. Door mee te doen aan creatieve activiteiten kunnen kinderen hun nare ervaringen een plek geven. En ondertussen blijven we onze programma's evalueren en ontwikkelen. Want hoewel er geen eenvoudige oplossing is, weten we dat met de juiste steun de meeste kinderen hun tegenslagen kunnen overwinnen.

Lees hier de blog van collega Kenneth Miller voor Psychology Today.